„Dzieci są jak lustra, w których odbija się nauczyciel”
Pod takim tytułem odbyła się konferencja metodyczna, w której wzięło udział 26 nauczycieli. Podczas konferencji poruszono następujące zagadnienia: pierwsze wrażenie, magia uśmiechu, neurony lustrzane, manipulacja a wpływ społeczny oraz przedstawiono sześć reguł Roberta Cialdiniego wywierania wpływu społecznego. Celem konferencji była refleksja nad samym sobą, swoim zachowaniem i systemem wartości.
Chyba każdy z nas czasami zadaje sobie pytania: Jaką rolę odgrywam – ja nauczyciel – w kształtowaniu charakterów młodego pokolenia? Jakie wartości przedstawiam swoją postawą i zaangażowaniem? Czy jestem w stanie porwać i zainspirować swojego ucznia? Wszystkim nam zależy, aby nasi uczniowie robili to, czego od nich oczekujemy. Nie zawsze tak się dzieje. Moim zdaniem podstawą nauczania jest właściwa komunikacja i jeżeli ta sztuka jest przez nas odpowiednio opanowana, to nasi uczniowie będą podążali za nami.
Badania Johna Hattiego dowodzą, że największy wpływ w procesie nauczenia na osiągane wyniki mają: samoocena ucznia, informacja zwrotna i relacja uczeń- nauczyciel. Uczniowie wolą pogodnych nauczycieli, bo ich neurony odzwierciedlają nasze stany emocjonalne. Oznacza to, że interpretacja obserwowanego zachowania odbywa się w mózgu odbiorcy poprzez swoistą symulację. Nasz mózg pozwala nam odtworzyć automatycznie zachowanie drugiej osoby dzięki temu możemy zmapować jego zachowania i uczucia. Neurony umożliwiają mentalne „czytanie” i „odtwarzanie” zachowań innego mózgu. To dlatego możemy powiedzieć, że dzieci naśladują nasze zachowania. Najnowsze dane sugerują, że mechanizm lustrzany odgrywa też rolę w początkowym okresie przyswajania nowych umiejętności. U ludzi naśladownictwo to ważny sposób uczenia się i przekazywania umiejętności i języka. Samo naśladownictwo to nic innego jak powtarzanie ruchów innej osoby. Warunkujące je neurony lustrzane wydają się pomostem pozwalającym na przekazywanie i nabywanie umiejętności. Neurony lustrzane stanowią fundament empatii. Henry Ford powiedział: „Sekret sukcesu leży w umiejętności patrzenia na rzeczy zarówno z pozycji rozmówcy, jak i własnej.”
Wiele zasad społecznego wpływu wykorzystują sprzedawcy: „Oferujemy zniżkę – 50%, którą klient może wykorzystać tylko w przeciągu 24h. Dodatkowo pod główną grafiką dodawana jest informacja, że już 100 osób kupiło tę rzecz. Po wstępnym zamówieniu lub po dodaniu rzeczy do koszyka przez klienta wykorzystuje się up-selling i pokazują się np. pasujące do sukienki buty.” Czy można reguły wywierania wpływu Roberta Cialdiniego wykorzystać w szkole? Z pewnością tak – są one banalne i łatwe do wprowadzenia, a przy tym skuteczne. Oto one:
– Reguła wzajemności – Jeśli ktoś zrobi dla mnie coś dobrego, naturalnym odruchem będzie chęć odwdzięczenia się tej osobie przy najbliższej możliwej okazji. Społeczny dowód słuszności – jeśli inni ludzie zachowują się w określony sposób, to znaczy, że jest on właściwy i dlatego chętnie decydujemy się na takie samo zachowanie.
– Reguła lubienia i sympatii – jeśli ktoś wzbudzi naszą sympatię, to chętniej ulegamy jego wpływom. Wpływ autorytetu i reguła zaangażowania i konsekwencji – jeśli już raz w coś się zaangażowałem, to będę kontynuować działania, ponieważ chcę być konsekwentny (np. chcę utrzymać moją dobrą ocenę).
– Ostatnia to reguła niedostępności – ciężko jest to zdobyć, więc pewnie jest dobre i cenne – super nagroda.
„Jeśli potrafię przekonać, potrafię poruszyć wszechświat.” to słowa Fredericka Douglassa, które warto odnieść do naszej praktyki nauczycielskiej. Inspirujmy młode pokolenie, bądźmy przekonujący, róbmy dobre wrażenie, uśmiechajmy się, a nasze zachowania niech będą takie jakie chcielibyśmy widzieć u naszych podopiecznych.
Polecam lekturę:
Ł. Błąd: Wykładowca dowcipny, czyli wady i zalety humoru w szkole wyższej.: Wykładowca doskonały. Red. A. Rozmus. Warszawa 2013
M. Dudzikowa: Osobliwości śmiechu uczniowskiego. Kraków 2013
P. Szarota: Psychologia uśmiechu. Analiza kulturowa. Gdańsk 2006
D. Tamblyn: Śmiej się i ucz. 95 sposobów wykorzystania humoru do zwiększenia efektywności nauczania i szkolenia. Warszawa 2009
Kevin Hogan: Psychologia perswazji strategie i techniki wywierania wpływu na ludzi. (pdf)
Iwona Rogowska
