Czy ciągły wyścig ma sens? Jaki jest bilans zysków i strat nieustającej pogoni za miejscem
w rankingu? A może sukces można osiągnąć inaczej? A może warto postawić na współpracę, która powoduje, że z każdego wydobywa się to co najlepsze, a efekt końcowy podejmowanych działań jest zdecydowanie wyższy. Tym zagadnieniom poświęcona została
konferencja metodyczna, która odbyła się w środę 23 maja br. w naszym ośrodku.
Już od najmłodszych lat dzieci słyszą: „Twój brat nigdy się tak nie brudzi. Spójrz na siebie, co zrobiłeś z tych spodni? Postaraj się być taki jak on. Kto ładniej posprząta swój pokój? Czas start!” Rywalizować to starać się być w czymś pierwszym, ubiegać się o kogoś lub o coś. Z rywalizacją wiąże się wiele zarówno pozytywnych, jak i negatywnych emocji: dla niektórych jest ona motorem postępu, dla innych – prostą ścieżką do zagłady ludzkości. Edward Deci i Richard Ryan w swoich badaniach udowodnili, że rywalizacja zabija motywację wewnętrzną: uczę się i rozwijam nie dlatego, że to jest fascynujące, tylko dlatego, żeby być lepszym od innej osoby, grupy. Nie jesteśmy jednak w stanie funkcjonować bez porównań. Nawet nie musimy pokazywać dziecku, że na przykład Kasia jest lepsza, ono samo doskonale to widzi. Ale może to porównanie odebrać inaczej – że jest gorsze od innych. Myśli wtedy: nie spełniam oczekiwań rodziców, Kasia bardziej by je spełniła. I to jest niebezpieczne. Badacze już w początkach lat 80. wykazali, że skłaniani do rywalizacji uczniowie i studenci mieli gorsze wskaźniki zdrowia psychicznego. Profesor Janusz Czapiński w badaniu Diagnoza Społeczna pisze: „Jeśli Polacy nie zaczną współpracować, to w pewnym momencie nasz kraj przestanie się rozwijać, ponieważ indywidualne osiągnięcia już zdobyliśmy, natomiast sukcesy sportowe w grach zespołowych, budowanie dróg, mostów, kręcenie filmów wymagają pracy zespołowej, a my nie jesteśmy tego nauczeni. Współpracy bowiem trzeba się nauczyć, ona nie jest uwarunkowana genetycznie.” Gdzie się je nauczyć jak nie w szkole? Współpracować znaczy prowadzić wspólnie jakieś działanie. Wiele osób twierdzi, że współpraca może zupełnie wyprzeć rywalizację, ponieważ nie ma negatywnych skutków. Mimo to, aby była skuteczna, musi zostać spełnionych wiele warunków. Eliot Aronson jest zdania, że „Uczenie zespołowe wymaga bardzo dużo pracy
ze strony nauczyciela.” Życzę wszystkim nauczycielom, aby jednak podejmowali trud i uczyli pracy we współpracy.
Dziękuję uczestnikom konferencji za zaangażowanie i aktywność podczas szkolenia.
